Toepassing onderwaterdrains veenweidegebieden
Onderwaterdrains zijn drains die om de vier tot zes meter worden gelegd op ongeveer tien tot twintig centimeter onder het slootpeil. Zo kan het slootwater in droge perioden via de drains in het veenweideperceel infiltreren. Door die infiltratie van het slootwater wordt voorkomen dat het grondwater in het midden van de veenweidepercelen diep onder het slootpeil zakt. In natte perioden draineren onderwaterdrains juist en voorkomen zo dat het grondwater tot in het maaiveld stijgt. De grond blijft daardoor droger en heeft een betere draagkracht.
Voor de melkveehouderij levert dit een belangrijke toename van de bedrijfszekerheid op, omdat het land eerder kan worden bereden, de koeien eerder en langer op het land kunnen en berijding- en vertrappingschade wordt beperkt. Daarnaast wordt er minder water – met daarin vaak meststoffen – via afspoeling en de graszode naar de greppel en sloot afgevoerd. De verbeterde drainage kan ook een alternatief zijn voor gebieden waar aanpassing van het slootpeil (verlaging!) aan de maaivelddaling niet meer mogelijk is en biedt zelfs de mogelijkheid om het slootpeil te verhogen, zonder veel nadelen voor de landbouw.
De afgelopen jaren is een serie van onderzoeken verricht om vast te stellen of toepassing van onderwaterdrains inderdaad de maaivelddalingen beperken met behoud van een rendabele melkveehouderij en wat de effecten zijn op waterkwantiteit (o.a. inlaatbehoefte) en waterkwaliteit. De onderzoeken bestaan uit veldproeven en modelstudies op perceel- en polderniveau. De veldproeven zijn vooral gebruikt voor onderzoek naar de effectiviteit van onderwaterdrains om maaivelddalingen (en daarmee ook beperking van broeikasgasemissies) te beperken en om de effecten op het bedrijfsresultaat te bepalen. De modelstudies zijn uitgevoerd om inzicht te krijgen op de de effecten van onderwaterdrains op de waterkwantiteit en de waterkwaliteit. Hierbij is met name voor de modellering op perceelniveau gebruik gemaakt van de meetresultaten van de veldproeven voor kalibrering en validatie.
De doelstelling van deze onderzoeken is om voordat grootschalig wordt geïnvesteerd in onderwaterdrains duidelijkheid te scheppen over de voor- en nadelen van toepassing van onderwaterdrains. Dit artikel doet verslag van deze onderzoeken, waarbij vooral wordt ingegaan op de effectiviteit en effecten van toepassing van onderwaterdrains.