Nu de houdbaarheid van ons landbouwsysteem ter discussie staat, komt de waarde van de bodem (en het behoud van een vitale bodem) steeds meer in beeld. Terecht. We wonen, werken en leven ermee en zullen de bodem verstandig en netjes moeten beheren zodat de generaties na ons er ook nog plezier aan kunnen beleven.
Maar wat is een vitale bodem nu eigenlijk? In een mooi relaas geeft Gerard Ros daar een antwoord op.
Kwaliteit van de bodem
,,De capaciteit van de bodem om te functioneren als een vitaal levend systeem, binnen de grenzen van het ecosysteem en het landgebruik, om de productiviteit van planten en dieren in stand te houden of te verbeteren, de water- en luchtkwaliteit te verbeteren, en het bevorderen van de gezondheid van planten en dieren” (Gerard Ros; NMI)
In het artikel springen er voor mij 2 dingen uit;
- De bodems in Nederland zijn feitelijk in een redelijk tot goede conditie.
- Het is maar door welke bril je het bekijkt; natuur, landbouw, biodiversiteit, water; iedere doelstelling vraagt haar eigen bodemcondities.
Wat mij inspireert is dat ‘water’ in kwaliteit en beschikbaarheid zo’n marginale rol speelt in het gesprek over een vitale bodem. Zo is het volgens mij één van de key issues bij de ontwikkeling van biodiversiteit. We gaan ervan uit dat de waterbeschikbaarheid voor bodem en plant altijd op orde is of in ieder geval eenvoudig op orde is te krijgen. Maar het is ons ondertussen in de veengebieden wel duidelijk geworden dat langdurige droogte in veengebieden de kwaliteit van bodem en het bodemleven sterk aantasten. En dan is er nog de toename van broeikasgasemissies door de droogte. Het is dan ook opmerkelijk dat in alle ontwikkelingen rondom KPI’s (Kritische Prestatie Indicatoren voor duurzame landbouw) water niet of nauwelijks benoemd wordt. Ik vind dat onterecht – want geen enkele KPI is goed te managen zonder gegarandeerde waterbeschikbaarheid. Ik houd dan ook een pleidooi om waterbeschikbaarheid en waterkwaliteit in welke vorm dan ook als één van de belangrijkste KPI’s te benoemen.
Op de Hoogwaterboerderij hebben we de afgelopen twee jaar geleerd wat een inspanning het vergt om het grondwater op perceel niveau te sturen. Het is complex en gaat gepaard met de nodige verrassingen. Bij het grondwater houden we tot nu toe slechts een doel voor ogen: verlaging van de broeikasgasemissies. Maar…. we zien juist dat door het regelen van de waterbeschikbaarheid in de bodem ook andere indicatoren als biodiversiteit, stikstof etc sterk worden beïnvloed. Laten we daarom de komende jaren ‘het werken met water’ – ook in de veenweiden – als een van de belangrijkste ontwikkelingsopgaven zien. Dan ben ik ervan overtuigd dat het met de andere plattelandsdoelen wel goed komt.