Ontwikkeling lisdoddeketen

Natte teelten van waarde voor veenweiden en bouwsector

3 februari 2022 | Bericht

Kunnen teelten als lisdodde en riet een positieve impuls geven aan de toekomst van de veenweiden en de bouwsector? Volgens Livio Bod, commercieel projectleider natte teelten wel: “Deze natte teelten doen het goed bij een hogere grondwaterstand- een belangrijke maatregel om bodemdaling en CO2 uitstoot te remmen- én hebben hoogwaardige toepassingsmogelijkheden voor bouw- en isolatiemateriaal. Een kans voor de bouwsector om invulling te geven aan de opgave meer duurzame materialen te gebruiken.” De interesse is er en recent onderzoek naar markt- en ketenvorming laat zien dat er economische perspectieven zijn voor gewassen met weinig bewerkingsstappen en bekende producttoepassingen. “Kijk naar de onderzoeksresultaten met lisdodde-isolatieplaten in een Schoonhovens’ appartementencomplex. Die zijn positief en geven aanleiding om door te pakken.”

Sigaren in de muur
Lisdodde, ook wel sigarenplant genoemd, heeft van zichzelf al een isolerende werking door de kleine luchtkamers aan de binnenkant van de stengel. Om er bruikbaar isolatiemateriaal van te maken snijdt productontwikkelaar Typha Technik uit Duitsland de stengels tot lange vezelfracties en perst ze daarna samen tot een plaat. Met deze zogeheten Typha Boards zijn in februari 2021 een aantal wanden in een appartementencomplex in Schoonhoven geïsoleerd. “Een experiment om van te leren,” benadrukt Livio, “Afgelopen jaar zijn de isolatiewaarde en andere bouwfysische aspecten gemeten. Weten wat werkt en wat niet, of wáár niet, is waardevol bij dergelijke productontwikkeling.”

Onderzoeksresultaten met perspectief
Typha Board heeft door het lisdoddemateriaal van nature goede vochtregulerende eigenschappen. Deze eigenschappen dragen bij aan een optimaal binnenklimaat en de platen zijn daardoor goed toepasbaar in verschillende Nederlandse bouwsystemen. Bijvoorbeeld in houtskeletbouw en renovatietoepassingen. De meetresultaten uit het onderzoek in Schoonhoven en in de klimaatkamers van Peutz bevestigen de uitgevoerde onderzoeken van het productiebedrijf zelf. Paul Steskens van Ingenieursbureau Peutz dat de metingen in Schoonhoven en het klimaatkameronderzoek verrichte, ziet potentie in de toepassing van Typha Boards. “Vooral in de renovatiemarkt. Hierbij kan gedacht worden aan een damp-open vochtbufferende toepassing waarbij de isolatieplaten verlijmd worden tegen de bestaande gevel. Omdat door de damp-open constructie een goede interactie met het binnenklimaat ontstaat, kan dat tot stabielere condities in het gebouw leiden zonder directe tussenkomst van technische installaties.”
Lees meer in het volledige meetrapport

Lisdodeplaten in appartementencomplex inclusief monitoring (links), meetopstelling Peutz in laboratorium (rechts).

Marktkansen voor vezelgewassen
Niet alleen lisdodde, ook andere (natte)vezelgewassen zouden interessant kunnen zijn voor zowel de bouw als de boer. Om kansen en concrete verdienmodellen te verkennen, heeft het Veenweiden Innovatiecentrum (VIC) geparticipeerd in een gemeenschappelijk onderzoek met het Innovatie Programma Veen (IPV) naar de markt- en ketenvorming van natte teelten. Volgens Frank Lenssinck, directeur van het VIC, biedt de trend naar toenemend gebruik en interesse in duurzame en biobased grondstoffen kansen. “Miscanthus (olifantsgras), hennep, lisdodde en riet lijken op de korte termijn de meest kansrijke vezelgewassen voor ondernemers in de veenweiden. Van groot belang is dat naast het verdienmodel van de teelt voor ondernemers, de producten ervan concurrerend zijn én de geoogste gewassen geleverd kunnen worden volgens de eisen van de industrie. Zowel de genoemde gewassen als de producttoepassingen zijn al redelijk bekend, een belangrijke voorwaarde voor marktpartijen om op de korte termijn natte teelten af te nemen.” En dat is bepalend voor succesvolle ketenvorming voor deze gewassen vult Livio aan. “Er zijn ook minder bekende gewassen zoals pijlriet, vingergras en rietgras die vanwege verwachte lage teeltkosten en hoge gewasopbrengst economisch ook interessant kunnen zijn. Hier willen we in het vervolg van het project nader onderzoek naar doen en met de markt over in gesprek.”
Klik hier voor het volledige onderzoek, conclusie en aanbevelingen.

Meer achtergrond informatie vind u in deze bijlagen:

Het experiment met lisdodde-isolatieplaten in een Schoonhovens’ appartementencomplex Wonen in Lisdodde is mede mogelijk gemaakt door: provincie Zuid-Holland, gemeente Krimpenerwaard en het programma DuurzaamDoor van RVO (bij de opstartfase). En wordt uitgevoerd in samenwerking met Innovatie Programma Veen, Peutz, Qua Wonen, The Spring Company, Typha Technik, Van Wijnen en het Veenweiden Innovatiecentrum.

Het overkoepelende project ‘Markt & Ketenvorming Natte Teelten’ wordt uitgevoerd door The Spring Company, Spaak Circular Solutions en Van de Crommert Projects and Innovations. In opdracht van het VIC en IPV en mede mogelijk gemaakt door de provincies Utrecht, Zuid-Holland, Noord-Holland en Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Seleen Suidman, contactpersoon van het project ‘Markt & Ketenvorming Natte Teelten’ namens het Veenweiden Innovatiecentrum & Innovatie Programma Veen, via s.suidman@spaakcs.nl , M 06 15 34 16 89.