Het rapport van de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (RLI) was duidelijk: de sleutel om de bodemdaling in de veenweiden aan te pakken is het verhogen van de grondwaterstanden. Niet te verwarren met het verhogen van het slootwaterpeil! Deze relatie is dun: het verhogen van het slootwaterpeil heeft, zeker in de groeiperiode, slechts een beperkt effect op de grondwaterstand.
De afgelopen jaren ging de discussie wat betreft bodemdaling en broeikasgassenemissies in de veenweiden vooral over of en hoe je zou kunnen vernatten, zoals via waterinfiltratiesystemen en natte teelten. Nu het klimaatakkoord vraagt om een forse reductie van broeikasgasemissies lijkt het (permanent) verhogen van de grondwaterstand onontkoombaar. Het gaat er nu om wat dat betekent voor de landbouw en voor het waterbeheer! Als VIC denken we daar al een tijd over na. We hebben veel tijd en energie gestoken in de mogelijkheden om de grondwaterstand echt te beïnvloeden, maar we hebben ook altijd gekeken naar de bijbehorende verdienmodellen en effecten op het watersysteem. Zo werkt het programma Boeren bij Hoog Water aan een nieuw (melkvee) bedrijfsmodel en zijn we samen met partners uit Noord Holland en Friesland al een aantal jaren op zoek naar alternatieve teelten onder natte omstandigheden, inclusief de bijhorende verdienmodellen.
Het verhogen van grondwaterstanden is een spannend traject, waarvan zeker bij sterke verhoging nog het een en ander te onderzoeken valt. Maar het begint wat ons betreft bij de simpele vraag: Wat is de grondwaterstand bij u in de ‘achtertuin’? Het is lastig discussiëren over grondwaterstanden, wanneer je niet weet wat die grondwaterstand is en hoe die verloopt gedurende het jaar.
Het komende jaar willen we werk maken van het inzichtelijk krijgen van de dynamiek van de grondwaterstand. Mogelijk is dat voor nu de beste stap om het gesprek over bodemdaling en broeikasemissies op een fundamentele manier te voeren. Immers ook de grondwaterstand wordt soms door onverwachte factoren beïnvloed en kan lokaal erg grillig zijn, dat weten we ondertussen al. Meten is weten.
Frank Lenssinck