Op 10 juli 2015 heeft een groep innovatieve melkveehouders uit het Friese, Noord-Hollandse, Zuid-Hollandse en Utrechtse veenweidengebied deelgenomen aan de excursie “toekomstbestendig watermanagement” van het VIC Zegveld. Een belangrijke inzet van de excursie was het toetsen van vragen en dilemma’s uit de STOWA-studie “Sturen met Water: optie voor veenweiden?” aan de agrarische praktijk. Conclusie van de dag: er is nog een wereld te winnen rond precisiewatermanagement en de tijd is er rijp voor!
De dag begon op het VIC in Zegveld met een uitleg over het belang van precisiewatermanagement voor de melkveehouderij in het veenweidengebied door Frank Lenssinck, directeur van het VIC: “Gras groeit door zon, mest en water. Op de zon hebben we geen invloed, op mest sturen we steeds beter, maar aan water besteden we gek genoeg maar weinig aandacht”. Niet het slootpeil, maar de grondwaterstand is cruciaal en die stand is via het slootpeil maar beperkt te sturen. Daarom worden nieuwe sturingsmechanismen als onderwaterdrainage en Sturen met Water steeds belangrijker.
Daarna ging de groep naar Veldhoven naar Martijn Tholen, pionier van het eerste uur rond peilgestuurde drainage en precisiewaterbeheer op de hoge zandgronden. Martijn heeft uitgebreid verteld over de voordelen van de geoptimaliseerde watervoorziening op zijn bedrijf door aanleg van peilgestuurde drainage en zijn leerervaringen met precisiewaterbeheer in de afgelopen jaren. Klik hier voor een artikel over peilgestuurde drainage op het bedrijf van Martijn Tholen.
Wat leren we van 10 jaar ervaring op het zand en hoe vertalen we dat naar de veenweiden? In elk geval dat de overeenkomsten tussen peilgestuurde drainage en Sturen met Water groot zijn. Beide sturen aan de voorkant en maken precisiewatermanagement mogelijk, leidend tot een betere benutting van meststoffen, hogere opbrengsten en meer flexibiliteit in de bedrijfsvoering.
Ook de gedachtewisseling rond Sturen met Water was interessant: zo werd duidelijk dat er grenzen zijn aan de snelheid waarmee de grondwaterstand kan worden gevarieerd: de graswortels moeten het tempo wel kunnen volgen. Dat betekent op zijn beurt weer dat Sturen met Water waarschijnlijk niet gaat leiden tot piekwatervragen. De extra watervraag is veel geleidelijker, over een langere periode, en in belangrijke mate voorafgaand aan periodes met echte droogte. Met betrekking tot de governance rond Sturen met Water gaven de deelnemende agrariërs aan dat zij geen voorstander zijn van het zonder meer vrijgeven van Sturen met Water: voorwaarden en afspraken zijn ook in hun ogen noodzakelijk. Wat dat betreft kan er wellicht geleerd worden van de recente ervaringen in Zeeland rond overdracht van verantwoordelijkheden rond het waterbeheer aan agrariërs.
De komende tijd zullen deze inzichten nader worden getoetst, met name in het project Modelpolder als onderdeel van het Systeeminnovatieprogramma.