Terugblik op het eerste jaar Boeren op Hoog Water

Koeien houden bij een grondwaterpeil van -20 cm, dat is de uitdaging van het Living Lab Boeren op Hoog Water. Het eerste jaar heeft al diverse inzichten opgeleverd: Grootschalig grondwatermanagement is complex, het water bufferend vermogen van de bodem lijkt groter dan we verwachtten en er is meer draagkracht dan de modellen voorspellen. Een uitgebreidere toelichting op deze eerste inzichten delen we graag met u in de terugblik: Living Lab Boeren op Hoog Water, Jaar 1 in een notendop.

Ontdekkingstocht en aanpak
Om een veenweidenbedrijf met minimale klimaatimpact te onderzoeken wordt op de Hoogwaterboerderij van KTC Zegveld op ruim 50 hectare een vergelijking gemaakt van de effecten bij een lage (als referentie) en hoge grondwaterstand (streefpeil is -20 cm beneden maaiveld) met verschillende koeienrassen. Voor de bedrijfssystemen met een hoge grondwaterstand is het streven een grondwaterstandstand van 20 centimeter beneden maaiveld, omdat deze stand volgens de huidige inzichten voor minimale uitstoot (in CO2-equivalenten) van broeikasgasemissies (CO2, methaan en lachgas) uit de veenbodem zorgt. Of de metingen dit gaan bevestigen én of dit in een rendabel bedrijfssysteem met melkvee past, weten we nog niet. Dat willen we de komende tijd ontdekken.

Complex watermanagement
Het is de eerste keer dat op deze schaal meerdere percelen tegelijk van een waterinfiltratiesysteem met druk worden voorzien en op deze manier actief gestuurd wordt op zo’n hoge grondwaterstand. Een van de eerste lessen was dat het realiseren van zo’n hoge grondwaterstand niet zomaar gaat. Er waren wat technische problemen, maar het is ook duidelijk dat waterinfiltratie tijd vraagt. Uit eerdere onderzoeken blijkt dat de bodem moet wennen.

Draagkracht
Wat in het voorjaar van 2021 opviel was dat het meeviel met de draagkracht. Een hoge grondwaterstand resulteert in een lagere draagkracht, waardoor het aantal beweidingsdagen afneemt. Althans, volgens de modellen. In de praktijk blijkt dat tot nu toe mee te vallen. De koeien konden de meeste tijd prima naar buiten in het natte voorjaar van 2021.

Waterbufferend vermogen
Er viel nog een mogelijk verschil tussen theorie en praktijk op. In theorie neemt de bergingscapaciteit van de bodem af als de grondwaterstand verhoogd wordt. Een stevige bui in de zomer van 2020 werd echter goed verwerkt. Er stonden geen plassen op het land. Het zou kunnen dat de hogere vochtigheid van de bodem het hydrofobe karakter van de bodem tegengaat, waardoor het bodem de neerslag beter absorbeert. Het is nog te vroeg voor conclusies, maar de onderzoekers gaan dit volgen.

Lees hier het volledige verslag ‘Boeren bij Hoog Water jaar 1 in een notendop‘.

_{Financiers: Provincie Utrecht, Provincie Zuid-Holland, LTO Noord Fondsen, het Waterschap Amstel, Gooi en
Vecht, Hoogheemraadschap van Rijnland, Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden en Hoogheemraadschap
van Schieland en de Krimpenerwaard. Het programma ‘Boeren op Hoog Water’ van het VIC maakt deel uit van de ‘Regio Deal bodemdaling Groene Hart’. Binnen de Regio Deal werken 8 regionale overheden, de rijksoverheid, kennisinstellingen, agrarische sector, bewoners en bedrijfsleven samen aan een aanpak voor het omgaan met bodemdaling. Dit gebeurt door 23 innovatieve experimenten uit te voeren. Meer informatie leest u op www.bodemdalingdebaas.nl.}