Het programma Systeeminnovatie in de Veenweiden is begin 2014 opgesteld door het Veenweiden Innovatiecentrum Zegveld (VIC) op verzoek van de provincie Zuid-Holland. Met dit programma willen de provincie en het VIC een ontwikkeling in de veenweiden in gang zetten. Een ontwikkeling naar nieuwe landbouwbedrijven, aangepast aan de eisen van de tijd (minder emissies naar lucht en water, kringlopen sluiten, gemiddeld hogere grondwaterstanden tegen bodemdaling, lagere kosten) en met meer diversiteit in producten en diensten. Duurzaam voor de omgeving, maar ook duurzaam door economisch sterk te zijn en de basis te zijn voor de zuivelketen en mogelijk andere ketens. Het VIC zorgt voor de uitvoering van dit programma met cofinanciering van de provincie Zuid-Holland.
Op 21 mei 2013 hebben Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland het Stimuleringskader Innovatie Grondgebonden Landbouw vastgesteld. Dit kader is onder andere gericht op het bevorderen van innovaties in de landbouw in het veenweidegebied. Het VIC heeft op verzoek van de provincie een innovatieprogramma opgesteld met concrete voorstellen voor innovatieve trajecten (onderzoeken, pilots, experimenten, kennisdeling…) in samenwerking met bedrijven, kennisinstellingen en het onderwijs. Dit innovatieprogramma moet leiden tot het bereiken van de doelen uit het Stimuleringskader; niet alleen met de activiteiten zelf, maar vooral door met dit programma verdere ontwikkelingen in gang te zetten. Gezien de doelstellingen richt het programma zich op systeeminnovaties, waarin -naast de integratie van technische en natuurlijke aspecten- ook de sociaal en bestuurlijke aspecten een belangrijke rol spelen.
De provincie draagt op basis van cofinanciering bij aan de uitvoering van het programma en de activiteiten daarbinnen. Het programma wordt uitgevoerd in de periode 2014-2016. Het programma is opgezet als een flexibel programma, waarbij de uitvoering van de activiteiten bij verschillende partijen kan liggen en waarvan de concreetheid verschillend is. Dat past ook bij een programma voor systeeminnovatie in de landbouw, waarbij het om pionierswerk gaat en nieuw beschikbare kennis en tussenresultaten tot aanpassing leiden en ook ontwikkelingen in de markt tot aanpassingen kunnen leiden. De opdrachtgevers en financiers kunnen per project/activiteit verschillen. Deze zullen door verschillende partijen worden uitgevoerd, aangestuurd door het VIC en andere opdrachtgevers.
Het programma bestaat uit 4 thema’s met daaronder diverse onderzoeken, pilots, experimenten en kennisdeling. De thema’s hebben een onderlinge samenhang en vullen elkaar aan. Veenweiden beweiden richt zich op de omvorming van de reguliere landbouwbedrijven naar bedrijven die optimaal aangepast zijn aan de productieomstandigheden in de veenweiden. Een echt veenweidenbedrijf met koeien in de wei dat aangepast is aan hogere grondwaterstanden, beter gebruik maakt van de natuurlijke kwaliteiten van de bodem, met beperkte emissies naar water en lucht. Aquatische landbouw is een traject waarbij de diverse mogelijkheden van water als productiemiddel in de veenweiden worden verkend. Dat biedt mogelijkheden voor onder andere verbreding van de landbouw, het opzetten van nieuwe ketens en ander waterbeheer. Biomassa verwaarden richt zich op huidige (gras) of nieuwe biomassastromen die met bijvoorbeeld (bio)raffinagetechnieken hoogwaardige grondstoffen opleveren, die goed te transporteren zijn en bruikbaar zijn voor het bedrijfsleven in de Randstad. In dit thema past ook het verwaarden van reststromen. De basisgedachte van Sturen met Water is dat door boeren de grondwaterstand actief per perceel (of een groep percelen) te laten regelen mogelijkheden ontstaan om het waterbeheer op polderniveau anders te organiseren. De winst ontstaat onder andere door minder emissies naar lucht en water, efficiënter waterbeheer, afremmen van bodemdaling en de daarmee samenhangende kosten, hoger rendement van de huidige landbouw (veenweiden beweiden), en het creëren van mogelijkheden voor andere vormen van landbouw (aquatische landbouw).